דער װינטער און דאָס שליטעלע

Zima i sanki

Shalom! Kolejny raz przerwa była zbyt długa. Ale nic nie poradzę - stało się ;) Mogę jedynie obiecać, przede wszystkim sobie, że postaram się być bardziej systematyczny.

Dzisiaj wstawiam przyjemny tekścik o...zimie ;) Tak, wiem, po zimie to już prawie śladu nie ma, kiedy to piszę, ale...może to tym bardziej powód, żeby powspominać :D Tekst pochodzi z, oczywiście, podręcznika "Der Onheyber", ze stron 68-70. Zapraszam!

.עס איז װינטער. אין דרױסן פֿאַלט אַ שנײ

Jest zima. Na zewnątrz pada śnieg.

.אין דרױסן זענען דאָ אַ סך קינדער

Na zewnątrz znajduje się wiele dzieci.

.בערעלע און סערעלע זענען אױך אין דרױסן

Bereł i Serełe taką są na zewnątrz.

.בערעלע האָט אַ שײן שליטעלע

Bereł ma piękne sanki.

.בערעלע זאָגט: איך װעל זײַן אַ פֿערדעלע

Bereł mówi: Ja będę konikiem.

.בערעלע שלעפּט דאָס שליטעלע

Bereł ciągnie (te) sanki.

!סערעלע שרײַט: װיאָ, פֿערדעלע, װיאָ

Serełe krzyczy: Wio, koniku, wio! 

.בערעלע לױפֿט װי אַ פֿערדעלע. ער שלעפּט װי אַ פֿערדעלע

Bereł biegnie jak konik. On ciągnie (sanki) jak konik.

.ער שלעפּט דאָס שליטעלע מיט סערעלע

On ciągnie te sanki z Serełe (na których siedzi Serełe).

!זאָגט סערעלע: איך װיל זײַן אַ פֿערדעלע

Mówi Serełe: Ja chcę być konikiem!

.זי גײט אַראָפּ פֿון שליטעלע. בערעלע זיצן אין שליטעלע

Ona podchodzi do sanek. Bereł siada (dokł. siedzi) na sankach.

.סערעלע שלעפּט און שלעפּט. זי קען קײן סך נישט שלעפּן

Serełe ciągnie i ciagnie. Ona już więcej nie może ciągnąć.

:שרײַט זי צו אַ ייִנגעלע

Krzyczy ona do chłopca:

?ייִנגעלע, ייִנגעלע, װעסטו העלפֿן שלעפּן

Chłopczyku, chłopczyku, pomożesz ciągnąć?

.גײט צו דאָס ייִנגעלע צו סערעלען. ער װיל העלפֿן שלעפּן

Podchodzi ten chłopiec do Serełe. On chce pomóc ciągnąć.

ער איז אַ גוט ייִנגעלע. סערעלע און דאָס ייִנגעלע שלעפּן דאָס שליטעלע מיט בערעלען

On jest dobrym chłopcem. Serełe i ten chłopiec ciągną sanki, na których siedzi Bereł (dokł. z Berem).

בערעלע זאָגט: איך װיל שלעפּן! זאָל דאָס ייִנגעלע זיצן אין שליטעלע! ער איז אַ גוט ייִנגעלע

Bereł mówi: Ja chcę ciągnąć! Niech ten chłopiec usiądzie na sankach. On jest dobrym chłopcem!

Słownictwo:

zima - דער װינטער

na zewnątrz; na dworze - אין דרױסן

śnieg - דער שנײ

 wiele, dużo [a sach] - אַ סך

ładny, piękny - שײן

sanki - דאָס שליטעלע

konik, mały koń, (też w znaczeniu konik, jako hobby) - דאָס פֿערדעלע, דאָס פֿערדל

 jak [wi] - װי

z, od; z powodu; wprowadza formę dopełniacz; tu: do - פֿון

do; w kierunku - צו

chłopiec - דאָס ייִנגעלע

niech - זאָל

Gramatyka:

padać, spadać, upadać - פֿאַלט - פֿאַלן

znajdować się, znajdują się - זענען דאָ

czasownik posiłkowy czasu przyszłego* - איך װעל - װעלן 

ciągnąć, wlec - שלעפּט - שלעפּן

biegać - לױפֿט - לױפֿן

podchodzić - גײט אַראָפּ - אַראָפּגײן

nie mogę już więcej czegoś robić (+ bezokol.) - איך קען קײן סך נישט

odpowiada angielskiemu  you will* - װעסטו

pomagać - העלפֿן

* W dwóch zdaniach pojawia się czas przyszły. Jak go tworzymy? Bardzo prosto. Konstrukcja wygląda tak:

podmiot + odmieniona forma czasownika posiłkowego װעלן + czasownik w bezokoliczniku

Na co musimy uważać? Czasownik posiłkowy czasu przyszłego װעלן ma w bezokoliczniku formę identyczną z czasownikiem "chcieć", więc należy być czujnym :)

Dla jasności podam odmianę obu tych czasowników:

Odmiana czasownika posiłkowego czasu przyszłego

װעלן

איך װעל

דו װעסט

ער, זי, עס װעט

מיר װעלן 

איר װעט

זײ װעלן 

Odmiana czasownika "chcieć"

װעלן 

איך װיל

דו װילסט

ער, זי, עס װיל

מיר װילן 

איר װילט 

זײ װילן 

Forma װעסטו, którą spotykamy w tekście jest wynikiem połączenie zaimka osobowego דו i formy osobowej czasownika װעסט. Od zaimka "odklejamy" -ד, i uzyskane w ten sposób waw ו- "doklejamy" do formy osobowej װעסט. I już ;)

I to chyba byłoby na tyle na dzisiaj :) Przyjemnej lektury!